Phiếu Lý lịch tư pháp (LLTP) được coi là giấy tờ pháp lý quan trọng chứng minh cá nhân có hay không có án tích, bị cấm hay không cấm đảm nhiệm chức vụ khi tham gia vào các quan hệ pháp lý. Theo số liệu thống kê của Bộ Tư pháp, hiện nay, có hơn 80 thủ tục hành chính có yêu cầu cấp phiếu LLTP như thủ tục về nuôi con nuôi, quốc tịch, luật sư, thành lập, quản lý doanh nghiệp, quản lý nhân sự, quản lý cư trú, tổ chức phi chính phủ, khám chữa bệnh, khoa học và công nghệ, hàng không, chứng khoán, bảo hiểm…

Nhằm đáp ứng nhu cầu của xã hội và yêu cầu trong quản lý nhà nước về LLTP, Sở Tư pháp đã tích cực tham mưu cho UBND tỉnh thực hiện cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin và phối hợp với nhiều cơ quan đơn vị như Công an, Tòa án, Việt kiểm sát, Trung tâm phục vụ hành chính công tỉnh có nhiều giải pháp đồng bộ khác để thực hiện có hiệu quả việc thực hiện Luật Lý lịch tư pháp nói chung và cấp phiếu LLTP trên địa bàn tỉnh     Về kết quả thực hiện cải cách thủ tục hành chính.

Ngày 06/01/2022, Thủ tướng Chính phủ ban Quyết định số 06/QĐ-TTg về việc phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030. Ttrong đó, cấp phiếu LLTP là một trong 25 dịch vụ công thiết yếu cần thực hiện trên môi trường điện tử. Để triển khai việc cấp phiếu LLTP thống nhất, hiệu quả, đảm bảo tiến độ theo yêu cầu Đề án 06 của Chính phủ, Sở Tư pháp đã phối hợp với Văn phòng UBND tỉnh (Cổng Thông tin điện tử của tỉnh); Viễn thông Nghệ An thực hiện việc kết nối liên thông dữ liệu giữa Cổng dịch vụ công/hệ thống một cửa điện tử của tỉnh với Hệ thống quản lý Lý lịch tư pháp dùng chung của Bộ Tư pháp. Theo báo cáo của Bộ Tư pháp thì Nghệ An là một trong những tỉnh thực hiện việc kết nối, liên thông dữ liệu LLTP sớm nhất để tạo môi trường thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp đăng ký hộ tịch trực tuyến và chia sẽ kết nối dữ liệu với các ngành có liên quan.

           Thực hiện Kế hoạch số 771/KH-UBND ngày 07/11/2022 của UBND tỉnh về triển khai thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm Đề án 06 của Chính phủ trên địa bàn tỉnh Nghệ An, Sở Tư pháp đã ban hành Kế hoạch số 863/KH-STP ngày 16/11/2022 về triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm Đề án 06 trong lĩnh vực tư pháp trong những tháng cuối năm 2022, trong đó chỉ đạo đẩy mạnh cấp Phiếu Lý lịch tư pháp trực tuyến. Để kịp thời giảm tải và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong việc nộp hồ sơ cấp phiếu, Sở Tư pháp đã có nhiều giải pháp đẩy mạnh việc tiếp nhận hồ sơ lý lịch tư pháp trực tuyến như phối hợp với Bưu điện tỉnh tuyên truyền hướng dẫn thủ tục nộp, cấp phát tờ gấp và video clip hướng dẫn các bước đăng nhập và nộp hồ sơ; Sở đã cử 01 cán bộ trực tiếp hướng dẫn người dân nộp trực tuyến tại Trung tâm phục vụ hành chính công của tỉnh. Sau một thời gian tuyên truyền, nhiều người dân đã hiểu, tiếp cận và sử dụng phương thức nộp hồ sơ này nhiều hơn. Số lượng hồ sơ nộp trực tuyến tăng lên từ 0,31 % lên 7,8 %

         Từ việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tra cứu thông tin LLTP và nghiên cứu các quy định pháp luật trong thực tiễn thực hiện nhiệm vụ Lý lịch tư pháp, Sở Tư pháp đã thực hiện việc cắt giảm thủ tục hành chính (TTHC) khi tiếp nhận hồ sơ yêu cầu cấp phiếu LLTP tại Trung tâm hành chính công của tỉnh từ ngày 07/6/2021, cụ thể: Cắt giảm thành phần hồ sơ (Sổ hộ khẩu sổ tạm trú, giấy chứng nhận thường trú hoặc tạm trú) trong các thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực Lý lịch tư pháp. Công dân chỉ xuất trình bản sao Sổ hộ khẩu sổ tạm trú, giấy chứng nhận thường trú hoặc tạm trú để xác định thẩm quyền tiếp nhận hồ sơ.

          Tiếp tục phối hợp với các ngành có liên quan thực hiện cắt giảm thời gian giải quyết thủ tục hành chính trong lĩnh vực Lý lịch tư pháp, tạo điều kiện thuận lợi để cá nhân, tổ chức có yêu cầu, theo đó thời hạn cấp Phiếu lý lịch tư pháp. Cụ thể giảm từ 10 ngày làm việc xuống 7 ngày làm việc đối với người yêu cầu cấp phiếu là công dân Việt Nam cứ trú trong tỉnh, 15 ngày làm việc xuống 11 ngày làm việc đối với trường hợp người được cấp Phiếu lý lịch tư pháp là công dân Việt Nam đã cư trú ở nhiều nơi hoặc có thời gian cư trú ở nước ngoài, người nước ngoài, trường hợp phải xác minh điều kiện đương nhiên được xóa án tích.

Kết quả cấp phiếu Lý lịch tư pháp

 Năm 2022, trong bối cảnh nền kinh tế mở cửa sau thời gian kiểm soát dịch bệnh, số lượng yêu cầu cấp phiếu LLTP tại Nghệ An tăng cao đột biến. Trong điều kiện cơ sở vật chất, nhân lực còn khó khăn, hạn chế, Sở Tư pháp đã nỗ lực tham mưu UBND tỉnh đáp ứng kịp thời yêu cầu của người dân và doanh nghiệp, đảm bảo tinh thần cải cách hành chính, tăng chỉ số hài lòng cho người dân. Trong năm 2022 (tính đến ngày 31/12) đã tiếp nhận và cấp 67.417 phiếu LLTP (tăng hơn 2 lần so với năm 2021, 2,8 lần so với năm 2020); Tỷ lệ cấp phiếu đúng hạn đạt 97%.

          Việc cấp phiếu qua dịch vụ bưu chính và trực tuyến được thực hiện thường xuyên theo nhu cầu của người dân; đã giải quyết cấp phiếu qua dịch vụ bưu chính 38.000 hồ sơ, trong đó đăng ký dịch vụ chuyển phát 01 chiều là 28.000 hồ sơ, đăng ký dịch vụ 02 chiều là 10.000 hồ sơ.

Công tác xây dựng Cơ sở dữ liệu Lý lịch tư pháp

Theo Luật LLTP, cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp được xây dựng và quản lý theo mô hình 2 cấp (tại Trung tâm LLTP quốc gia và tại các Sở Tư pháp). Cơ sở dữ liệu LLTP được tạo lập từ các nguồn thông tin do Tòa án, Viện kiểm sát, cơ quan công an, các cơ quan có liên quan trong quân đội, các cơ quan thi hành án dân sự và thông tin từ Trung tâm LLTP quốc gia cung cấp. Hàng năm, Sở Tư pháp đã tiếp nhận hơn 10.000 Bản án và các quyết định để cập nhập xây dựng cơ sở dữ liệu LLTP. Trong năm 2022, bằng nhiều giải pháp có hiệu quả, trong đó có giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin, Sở Tư pháp đã tạo lập 10.451 bản lý lịch tư pháp; Cập nhật 30.888 thông tin lý lịch tư pháp, trong đó cập nhật 13.161  bản án và 17.307 quyết định thi hành án và 420 thông tin khác, giải quyết dứt điểm lượng hồ sơ tồn đọng trong năm 2021 và 6 tháng đầu năm 2022. In bổ sung và lưu kho các thông tin LLTP; Chuyển thông tin gửi Trung tâm lý lịch tư pháp quốc gia kịp thời, đúng quy định. Đây chính là nguồn dữ liệu điện tử quan trọng để phục vụ cho việc tra cứu thông tin phục vụ việc cấp phiếu LLTP và xác minh điều kiện đương nhiên được xóa án tích để cấp phiếu LLTP cho người đã bị kết án.

          Bên cạnh những kết quả đạt được, những thuận lợi thì công tác Lý lịch tư pháp trên địa bàn tỉnh còn gặp rất nhiều khó khăn, trong đó các khó khăn cơ bản  như sau:

         1. Số lượng thông tin Lý lịch tư pháp và yêu cầu cấp phiếu LLTP ngày càng cao theo từng năm.

        Theo báo cáo thống kê của Trung tâm LLTP quốc gia, Nghệ An là tỉnh có số lượng yêu cầu cấp phiếu và số thông tin LLTP cần phải cập nhập vào hệ thống đứng thứ 3 cả nước (Sau thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh). Đặc biệt, năm 2022, số lượng yêu cầu cấp phiếu tăng cao đột biến, gấp 2 lần so với năm 2021, 2,8 lần so với năm 2020. Với số lượng 01 cán bộ công chức của Sở trong 01 ngày làm việc chỉ tiếp nhận theo quy trình tại Trung tâm hành chính công với số lượng hơn 100 hồ sơ yêu cầu cấp phiếu. Trong khi đó, lượng hồ sơ có nhiều ngày hơn 300, đặc biệt có những ngày lên tới 700 hồ sơ nên việc huy động cán bộ, công chức ở các đơn vị khác hỗ trợ tiếp nhận rất khó khăn, có lúc còn xảy ra tình trạng ùn tắc tại Trung tâm hành chính công của tỉnh. Việc thực hiện quy trình cấp phiếu và xây dựng cơ sở dữ liệu LLTP tại Sở thực hiện còn rất khó khăn do lượng hồ sơ yêu cầu hằng ngày quá lớn so với lực lượng biên chế quá mỏng như hiện nay.

   2. Việc kiện toàn, tổ chức bộ máy thực hiện công tác Lý lịch tư pháp theo Quyết định số 2369/QĐ-TTg ngày 28/12/2010 của Thủ tướng Chính phủ chưa hiệu quả

Biên chế thực hiện công tác LLTP tại phòng Hành chính tư pháp có 03 đồng chí, trong đó 01 đồng chí xây dựng cơ sở dữ liệu và 02 đồng chí làm công tác cấp phiếu LLTP. Trong thời gian qua, Sở phải điều động các đồng chí ở các bộ phận khác tăng cường cho bộ phận này ảnh hưởng đến nhiệm vụ chính trị thường xuyên của cơ quan, đơn vị.

Năm 2016, thực hiện Đề án xây dựng Trung tâm LLTP quốc gia và kiện toàn bộ máy tổ chức thuộc Sở Tư pháp để xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu LLTP (ban hành kèm theo Quyết định số 2369/QĐ-TTg ngày 28/12/2010 của Thủ tướng Chính phủ),  Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An đã ban hành Quyết định số 699/QĐ-UBND ngày 24/02/2016 về việc ban hành Đề án “Tăng cường thực hiện công tác xây dựng, quản lý và khai thác cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp trên địa bàn tỉnh Nghệ An”. Một trong những mục tiêu quan trọng của Đề án là kiện toàn tổ chức thuộc Sở Tư pháp để xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp và cấp phiếu lý lịch tư pháp nhằm đảm bảo thực thi Luật Lý lịch tư pháp và Nghị định số 111/2010/NĐ-CP của Chính phủ. UBND tỉnh đã xác định rõ “Trong năm 2016, bổ sung 03 biên chế để thực hiện công tác lý lịch tư pháp tại phòng Hành chính Tư pháp thuộc Sở Tư pháp. Tuy nhiên cho đến nay, vẫn chưa bố trí được thêm biên chế thực hiện nhiệm vụ này.

3. Kết quả tra cứu xác minh có tỷ lệ chậm khá cao

Vẫn còn xảy ra trường hợp tra cứu chưa chính xác thông tin cấp phiếu LLTP, chẳng hạn người dân có án tích nhưng kết quả là không có án tích và ngược lại, điều này ảnh hưởng đến quyền lợi ích của người dân và hiệu quả công tác quản lý LLTP. Trong trường hợp phải xác minh tình trạng đương nhiên được xóa án tích, thông tin từ các ngành trả lời Sở Tư pháp còn chậm, nhất là đối với những hành vi của người dân trước năm 2010 (trước khi có LUật LLTP) thì việc xác minh càng khó khăn hơn do không lưu trữ được hồ sơ, không có dữ liệu đầy đủ.

Để tiếp tục thực hiện có hiệu quả công tác quản lý Lý lịch tư pháp, trong thời gian tới cần thực hiện một số giải pháp như sau:

- Tổ chức triển khai kịp thời Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 111/2010/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật Luật Lý lịch tư pháp sau khi được Chính phủ ban hành để kịp thời tháo gỡ các khó khăn về nghiệp vụ thực hiện công tác Lý lịch tư pháp hiện nay.

 - Kiến nghị Bộ Tư pháp tham mưu sửa đổi Quyết định số 2369/QĐ-TTg ngày 28/12/2010 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Đề án xây dựng Trung tâm LLTP quốc gia và kiện toàn bộ máy tổ chức thuộc Sở Tư pháp để xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu LLTP theo hướng không quy định 5 thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và thành phố Hồ Chí Minh được thành lập phòng Lý lịch tư pháp mà quy định cụ thể đối với việc thành lập một đơn vị, tổ chức độc lập đối với các tỉnh, thành phố có số lượng yêu cầu cấp phiếu LLTP và thông tin LLTP lớn.

Theo báo cáo thống kê của Bộ Tư pháp từ năm 2010 đến này số lượng nguồn thông tin lý lịch tư pháp và số lượng yêu cầu cấp phiếu của Nghệ An luôn đứng thứ 3 cả nước (Năm 2022, Nghệ An cấp 67.417 phiếu LLTP trong khi đó Cần Thơ cấp 12.883, Hải Phòng cấp 20.494, Đà Nẵng 15.406 phiếu LLTP). Như vậy đối với tỉnh đông dân số, số lượng thông tin LLTP và yêu cầu cấp phiếu lớn như Nghệ An rất cần thiết thành lập một đơn vị, tổ chức độc lập thuộc Sở Tư pháp để thực hiện tốt chức năng quản lý LLTP tại địa phương.

-  Tiếp tục thực hiện Kế hoạch số 771/KH-UBND ngày 07/11/2022 của UBND tỉnh trong đó chú trọng đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, số hóa hồ sơ và đăng ký hộ tịch trực tuyến đạt tỷ lệ 50%. Phối hợp tốt với các cơ quan có liên quan hạn chế tối đa kết quả chậm thời hạn, sai sót nhẳm nâng cao chỉ số hài long của người dân và doanh nghiệp.

Lý lịch tư pháp là vấn đề hệ trọng không chỉ phục vụ cho các hoạt động tố tụng và quản lý của các cơ quan nhà nước mà còn liên quan đến quyền con người. Lý lịch tư pháp có ý nghĩa quan trọng trong đời sống dân sự của công dân, đáp ứng yêu cầu chứng minh về nhân thân tư pháp của cá nhân khi tham gia vào các quan hệ pháp lý, đặc biệt là trong tiến trình hội nhập khu vực và quốc tế đồng thời tạo điều kiện cho người bị kết án trong việc xóa án tích, tái hòa nhập với cộng đồng.

Vì vậy tham mưu cho UBND tỉnh thực hiện có hiệu quả công tác quản lý LLTP nói chung, cấp phiếu LLTP nói riêng là nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng của ngành Tư pháp. Làm tốt công tác này sẽ góp phần thực hiện thành công Đề án 06 của Thủ tướng chính phủ, cải cách hành chính phục vụ người dân và doanh nghiệp, đồng thời góp phần thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới./.